Η ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΑΜΥΓΔΑΛΟΥ – ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Τα Αμύγδαλα (Prunus dulcis) είναι από τους πιο διαδεδομένους και ευρέως καταναλισκόμενους ξηρούς καρπούς παγκοσμίως. Οι ξηροί καρποί, γενικότερα, αποτελούν μέρος της ανθρώπινης διατροφής από την νεολιθική ακόμα εποχή, ενώ σήμερα θεωρούνται υγιεινό σνακ ή αναπόσπαστο μέρος πολλών γευμάτων. Εκτός από την ιδιαίτερα επιθυμητή υφή και τη γεύση τους, τα Αμύγδαλα είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στους καταναλωτές εξαιτίας της θρεπτικής τους αξία. Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, μονο-ακόρεστα λιπαρά οξέα, μέταλλα και ιχνοστοιχεία (όπως Κάλιο, Μαγνήσιο, Ασβέστιο, Φώσφορο, Ψευδάργυρο, Χαλκό και Μαγγάνιο), ακατέργαστες φυτικές ίνες, Βιταμίνη Β₂ και Βιταμίνη Ε, που θεωρείται φυσικό αντιοξειδωτικό, φαινολικές ενώσεις και φυτοστερόλες. Αντίθετα, περιέχουν μικρή ποσότητα υδατανθράκων. Για το λόγο αυτό, τα Αμύγδαλα αποτελούν τρόφιμο χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και η κατανάλωση Αμυγδάλων σχετίζεται με τη διατήρηση του βάρους, αλλά και τη μείωση της εμφάνισης χρόνιων ασθενειών, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και η στεφανιαία νόσος. Υπάρχουν, επίσης, ενδείξεις ότι τα Αμύγδαλα ασκούν προστατευτική δράση ενάντια στην εμφάνιση καρκίνου του παχέως εντέρου.

Μεταξύ των διάφορων θρεπτικών συστατικών τους, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, τα Αμύγδαλα, σε σχέση με τους υπόλοιπους ξηρούς καρπούς, θεωρούνται κυρίως πολύ καλή πηγή υψηλής ποιότητας πρωτεϊνών (σε ποσοστό 16-22% επί ξηρού βάρους). Οι πρωτεΐνες Αμυγδάλου περιέχουν απαραίτητα αμινοξέα, όπως Λευκίνη, Βαλίνη και Φαινυλαλανίνη, σε ποσοστό αντίστοιχο με αυτό των πρωτεϊνών της σόγιας, που αυτή τη στιγμή είναι οι πιο ευρέως καταναλισκόμενες φυτικές πρωτεΐνες παγκοσμίως. Το αμινικό τους προφίλ είναι φτωχό μόνο στα θειούχα αμινοξέα, Μεθειονίνη και Κυστεΐνη, αλλά και σε Λυσίνη. Επιπρόσθετα, οι πρωτεΐνες Αμυγδάλου είναι αρκετά εύπεπτες και ασυνήθιστα πλούσιες σε Αργινίνη, ένα «υπό όρους» απαραίτητο αμινοξύ.

Η Αργινίνη συντίθεται de novo από τον ανθρώπινο οργανισμό. Ωστόσο, σε περιπτώσεις μη επαρκούς βιοδιαθεσιμότητας, όπως σε συνθήκες στρες και καταβολικές καταστάσεις, είναι απαραίτητη η πρόσληψή της μέσα από πρωτεϊνούχες τροφές. Σύμφωνα με έρευνες, η Αργινίνη αποτελεί σημαντικό ανοσορυθμιστικό παράγοντα. Πιο συγκεκριμένα, συμβάλλει στη διατήρηση της ακεραιότητας ή αποκατάστασης της ομοιόστασης του εντερικού φραγμού, της ισορροπίας είτε τοπικών είτε συστεμικών ανοσολογικών αποκρίσεων ασθενών, της ακεραιότητας των ιστών, ενώ συμβάλλει στην επούλωση πληγών. Επιπλέον, μεταβολίτες από τη διάσπαση της Αργινίνης στον οργανισμό, όπως Πολυαμίνες ή Νιτρικό οξύ, παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιδιόρθωση και ανάπτυξη του γαστρεντερικού βλεννογόνου, αλλά και τη διατήρηση του εντερικού φράγματος σε φλεγμονώδεις καταστάσεις του γαστρεντερικού συστήματος ή σε περιπτώσεις χρόνιων εντερικών παθήσεων. Υπάρχουν, ακόμα, ενδείξεις ότι η Αργινίνη ενισχύει την κυτταροτοξικότητα φυσικών κυττάρων καταστέλλοντας τον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων και επιφέροντας μείωση των καρκινικών όγκων. Ενώ σημαντικό αποτελεί το γεγονός ότι η Αργινίνη μπορεί να συμβάλλει και στη μείωση της χοληστερόλης. Κατά αυτόν τον τρόπο, η πρόσληψη ενέργειας από πρωτεΐνες επιφέρει έλεγχο των επιπέδων της LDL-χοληστερόλης στο αίμα με ευεργετικές επιπτώσεις σε υπερχοληστεριναιμικά άτομα. Συμπερασματικά, λοιπόν, οι πρωτεΐνες Αμυγδάλου μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή άφθονης ποσότητας Αργινίνης με ευεργετικά οφέλη για την υγεία του ανθρώπου

Τα οφέλη της Αργινίνης των φυτικών πρωτεϊνών στην υγεία του ανθρώπου ενισχύονται παρουσία ενός άλλου αμινοξέος, της Γλυκίνης, που βρίσκεται και αυτή σε σημαντικό ποσοστό στις πρωτεΐνες του Αμύγδαλου. Βρέθηκε πως η συνεργιστική δράση Αργινίνης και Γλυκίνης συμβάλλει στον έλεγχο της αναλογίας ινσουλίνης/γλυκογόνου με παράλληλη μείωση: της ινσουλίνης στο αίμα, μείωση της βιοσύνθεσης της χοληστερόλης στον ορό του αίματος και ως αποτέλεσμα μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρδιαγγειακών διαταραχών.

Οι πρωτεΐνες Αμυγδάλου είναι, επιπλέον, πλούσιες σε Γλουταμίνη και Γλουταμικό οξύ (Glx) και Ασπαραγίνη και Ασπαρτικό οξύ (Asx) σε ποσοστό που μπορεί μάλιστα να φτάσει το 47% του συνόλου των αμινοξέων τους. Όπως η Αργινίνη, έτσι και η Γλουταμίνη, είναι ένα υπό όρους απαραίτητο αμινοξύ και σε συγκεκριμένες παθοφυσιολογικές καταστάσεις, όπως συνθήκες στρες λόγω ύπαρξης φλεγμονής ή σήψης, και σε περιπτώσεις τραυματισμού ή ύπαρξης χρόνιων νοσημάτων, απαιτείται η παρουσία της σε μεγαλύτερη ποσότητα από αυτήν που ο ανθρώπινος οργανισμός δύναται να παράξει. Η Γλουταμίνη αποτελεί το πιο άφθονο αμινοξύ του σκελετικού μυός και του πλάσματος. Είναι σημαντικός ανοσορυθμιστικός παράγοντας. Χρησιμεύει ως μέσο μεταφοράς αζώτου στα ανθρώπινα σπλαχνικά όργανα για τον σχηματισμό πρωτεϊνών και άλλων αζωτούχων ενώσεων, ενώ διαδραματίζει ρυθμιστικό ρόλο στη σωστή λειτουργία των νεφρών. Πιο συγκεκριμένα αποτελεί βασικό υπόστρωμα που επιτρέπει στα νεφρά να εκκρίνουν το όξινο φορτίο με αποτέλεσμα να διατηρείται σταθερό το pH του αίματος και να αποτρέπονται φαινόμενα οξέωσης. Άλλη σημαντική ιδιότητα της Γλουταμίνης, είναι το γεγονός ότι αποτελεί βασική πρώτη ύλη πολλαπλασιασμού των σωματικών κυττάρων. Με βάση όλα αυτά, ασθενείς με σοβαρά νοσήματα (όπως, άνθρωποι με καρδιαγγειακά και νευρολογικά προβλήματα, με εντερική δυσλειτουργία, νεφροπαθείς, διαβητικοί, και άνθρωποι με σοβαρές καταβολικές ασθένειες ή σύνδρομα ανοσοανεπάρκειας) και μετεγχειρητικά ή τραυματισμένα άτομα χρήζουν επιπλέον πρόσληψης Γλουταμίνης μέσω της διατροφής ή συμπληρωμάτων. Για τον λόγο αυτό, οι πρωτεϊνες Αμυγδάλου αποτελούν σημαντική πηγή Γλουταμίνης για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού και τη γρήγορη ανάρρωση.

Τέλος, κατά τη διάρκεια της πέψης των πρωτεϊνών του Αμυγδάλου, κυρίως με την επίδραση της Χυμοτρυψίνης και λιγότερο της Τρυψίνης και Πεπτίνης, παράγονται βιοενεργά πεπτίδια, τα οποία παρουσιάζουν αντιφλεγμονώδη, αντιυπερτασικές, αντι-μικροβιακές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, και έχουν ζωτικό ρόλο στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

Βιβλιογραφία

Ahrens, S., Venkatachalam, M., Mistry, A.M., Lapsley, K., & Sathe, S.K. (2005). Almond (Prunus dulcis L.) protein quality. Plant Foods for Human Nutrition, 60 (3), 123‐128. https://doi.org/10.1007/s11130-005-6840-2

Amirshaghaghi, Z., Rezaei, K. & Habibi Rezaei, M. (2017). Characterization and functional properties of protein isolates from wild almond. Food Measure, 11, 1725–1733. https://doi.org/10.1007/s11694-017-9553-y

Coëffier, M., & Déchelotte, P. (2005). The Role of Glutamine in Intensive Care Unit Patients: Mechanisms of Action and Clinical Outcome. Nutrition Reviews, 63 (2), 65-69. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2005.tb00123.x

Davis, P.A., & Iwahashi, C.K. (2001). Whole almonds and almond fractions reduce aberrant crypt foci in a rat model of colon carcinogenesis. Cancer Letters, 165 (1), 27‐33. https://doi.org/10.1016/S0304-3835(01)00425-6

Kamil, A., & Chen, C.Y. (2012). Health benefits of almonds beyond cholesterol reduction. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 60 (27), 6694‐6702. https://doi.org/10.1021/jf2044795

Khogali, S.E., Pringle, S.D., Weryk, B.V., & Rennie, M.J. (2002). Is glutamine beneficial in ischemic heart disease?. Nutrition, 18 (2), 123‐126. https://doi.org/10.1016/S0899-9007(01)00768-7

Lacey, J.M., & Wilmore, D.W. (1990). Is glutamine a conditionally essential amino acid?. Nutrition Reviews, 48 (8), 297‐309. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.1990.tb02967.x

Li, S.C., Liu, Y.H., Liu, J.F., Chang, W.H., Chen, C.M., & Chen, C.Y. (2011). Almond consumption improved glycemic control and lipid profiles in patients with Type 2 diabetes mellitus. Metabolism Clinical and Experimental, 60 (4), 474‐479. https://doi.org/10.1016/j.metabol.2010.04.009

Liu, R.L., Ge, X.L., Gao, X.Y., Zhan, H.Y., Shi, T., Su, N., & Zhang, Z.Q. (2016). Two angiotensin-converting enzyme-inhibitory peptides from almond protein and the protective action on vascular endothelial function. Food & Function, 7 (9), 3733‐3739. https://doi.org/10.1039/c6fo00654j

Lubec, B., Hoeger, H., Kremser, K., Amann, G., Koller, D.Y., & Gialamas, J. (1996). Decreased tumor incidence and increased survival by one year oral low dose arginine supplementation in the mouse. Life Sciences, 58 (25), 2317-2325. https://doi.org/10.1016/0024-3205(96)00232-9

de Luis, D.A., Izaola, O., Cuellar, L., Terroba, M.C., Martin, T., & Aller, R. (2009). High dose of arginine enhanced enteral nutrition in postsurgical head and neck cancer patients. A randomized clinical trial. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 13 (4), 279-83.

Ma, Q., Hoper, M., Anderson, N., & Rowlands, B.J. (1996). Effect of supplemental L-arginine in a chemical-induced model of colorectal cancer. World Journal of Surgery, 20 (8), 1087‐1091. https://doi.org/10.1007/s002689900165

Ma, Q., Wang, Y., Gao, X., Ma, Z., & Song, Z. (2007). L-arginine reduces cell proliferation and ornithine decarboxylase activity in patients with colorectal adenoma and adenocarcinoma. Clinical Cancer Research, 13 (24), 7407‐7412. https://doi.org/10.1158/1078-0432.ccr-07-0751

Mirzapour, M., Rezaei, K., & Sentandreu, M.A. (2017). Identification of Potent ACE Inhibitory Peptides from Wild Almond Proteins. Journal of Food Science, 82 (10), 2421‐2431. https://doi.org/10.1111/1750-3841.13840

Rabelo Andrade, M.E., Araújo, R.S., de Barros, P.A., Nascimento Soares, A.D., Alves Abrantes, F., de Vasconcelos Generoso, S., Antunes Fernandes, S.O., & Nascimento Cardoso, V. (2015). The role of immunomodulators on intestinal barrier homeostasis in experimental models. Clinical Nutrition, 34 (6), 1080‐1087. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2015.01.012

Richardson, D.P., Astrup, A., Cocaul, A., & Ellis, P. (2009). The nutritional and health benefits of almonds: a healthy food choice.  Food Science and Technology Bulletin: Functional Foods, 6 (4), 41–50. DOI: 10.1616/1476-2137.15765

Sanchez, A., Hubbard, R.W., Smit, E., & Hilton, G.F. (1988). Testing a mechanism of control in human cholesterol metabolism: relation of arginine and glycine to insulin and glucagon. Atherosclerosis, 71 (1), 87-92. https://doi.org/10.1016/0021-9150(88)90306-1

Udenigwe, C.C., Je, J.Y., Cho, Y.S., & Yada, R.Y. (2013). Almond protein hydrolysate fraction modulates the expression of proinflammatory cytokines and enzymes in activated macrophages. Food & Function, 4 (5), 777‐783. https://doi.org/10.1039/c3fo30327f

Wu, G., Bazer, F.W., Davis, T.A., Kim, S.W., Li, P., Rhoads, M., Satterfield, M.C., Smith, S.B., Spencer, T.E., & Yin, Y. (2009). Arginine metabolism and nutrition in growth, health and disease. Amino Acids, 7 (1), 153‐168. https://doi.org/10.1007/s00726-008-0210-y

Ziegler, T.R., Smith, R.J., Byrne, T.A, & Wilmore, D.W. (1993). Potential role of glutamine supplementation in nutrition support. Clinical Nutrition, 12 (1), 82-90. https://doi.org/10.1016/S0261-5614(09)90014-0