ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΚΑΙ ΝΕΦΡΑ: ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ;

Της Φλώρας Γιατρά, Βιοχημικού

Τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα στον κλάδο της υγείας και της διατροφής υποστηρίζουν ότι διατροφικά πλάνα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και με επαρκή ποσότητα πρωτεΐνης φαίνεται να είναι τα πιο αποτελεσματικά στην απώλεια λίπους, με παράλληλη διατήρηση της μυϊκής μάζας και του μεταβολισμού.

Η έμφαση στην πρωτεΐνη προτείνεται όχι μόνο σε άτομα που θέλουν να μειώσουν το βάρος τους, αλλά και σε αθλητές, σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση, σε ηλικιωμένους, σε άτομα με περιορισμένο χρόνο και σε πολλές ακόμη ομάδες ατόμων. Μάλιστα, πολλές φορές όταν οι ανάγκες δεν καλύπτονται διατροφικά, συστήνονται και κατάλληλα συμπληρώματα πρωτεΐνης. 

Στο σημείο αυτό προκύπτουν εύλογα ερωτήματα που αφορούν κυρίως την ασφάλεια της πρωτεΐνης και το αν αυτή επηρεάζει τη νεφρική λειτουργία.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ ΚΑΙ ΠΩΣ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΕΪΝΗ;

Οι νεφροί αποτελούν όργανα που φιλτράρουν τις άχρηστες ενώσεις, την περίσσεια θρεπτικών ουσιών και υγρών από την κυκλοφορία του αίματος, παράγοντας τα ούρα. Μια από τις κύριες λειτουργίες τους είναι να καθαρίσουν τους μεταβολίτες της πρωτεΐνης από το σώμα μας.

Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μόνιμη νεφρική βλάβη, με ή χωρίς έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας.

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή της είναι:

• Υπέρταση
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Δυσλιπιδαιμία (αύξηση χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων)
• Παχυσαρκία
• Καρδιαγγειακά νοσήματα
• Κάπνισμα

ΠΟΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΙ;

Ανάλογα με την κατάσταση της υγείας, τον τρόπο ζωής, την ηλικία και την άθληση, οι ανάγκες μας σε πρωτεΐνη διαφέρουν.

Άτομα που πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Νόσο ή Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια χρειάζονται χαμηλότερη ποσότητα πρωτεΐνης, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να περιορίσουν πλήρως την πρωτεϊνική τους πρόσληψη, καθώς μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να επιφέρει ανισορροπίες στο σάκχαρό τους και υποσιτισμό.

• Ο,8-1 γρ. πρωτεΐνης/κιλό σωματικού βάρους για υγιείς ενήλικες
• 1,2-1,4 γρ. πρωτεΐνης/κιλό σωματικού βάρους σε αθλήματα αντοχής
• 1,4-2 γρ. πρωτεΐνης/κιλό σωματικού βάρους σε αθλήματα ταχυδύναμης

Χρόνια Νεφρική Νόσος και ανάγκες σε πρωτεΐνη:

• Στάδια 1-2: 0,8-1,4 γρ. πρωτεΐνης/κιλό σωματικού βάρους
• Στάδια 3-4: 0,6-0,8 γρ. πρωτεΐνης/κιλό σωματικού βάρους

Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια και ανάγκες σε πρωτεΐνη:

• 0,8-1,2 γρ. πρωτεΐνης/κιλό σωματικού βάρους
• 1,2-1,5 γρ. πρωτεΐνης/κιλό σωματικού βάρους (για κάθαρση)

ΤΙ ΕΧΟΥΝ ΔΕΙΞΕΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ;

Μια δίαιτα με υπερβολικά υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (παραπάνω από τις ημερήσιες ανάγκες) μπορεί να οδηγήσει τα νεφρά σε υπερλειτουργία, προκειμένου να φιλτράρουν το αίμα. Με την πάροδο του χρόνου, αυτός ο αυξημένος φόρτος εργασίας θα μπορούσε να προκαλέσει βλάβη στα νεφρά ή να επιδεινώσει τη νεφρική νόσο.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, ενώ ο περιορισμός πρωτεΐνης μπορεί να είναι κατάλληλος για τη θεραπεία της υπάρχουσας νεφρικής νόσου, δεν έχουν βρεθεί σημαντικές ενδείξεις για την επιβλαβή επίδραση της υψηλής πρόσληψης πρωτεΐνης στη λειτουργία των νεφρών σε υγιή άτομα.

Σύμφωνα με το American Kidney Fund, μια μελέτη, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 1.600 ενήλικες για 6 χρόνια, έδειξε έναν προστατευτικό ρόλο της φυτικής πρωτεΐνης σε ένα φιλικό προς τα νεφρά πρόγραμμα γευμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι φυτικές πρωτεΐνες προσφέρουν περισσότερη προστασία για τα νεφρά από ότι οι ζωικές πρωτεΐνες. Ο λόγος είναι επειδή το κόκκινο και το επεξεργασμένο κρέας περιέχουν περισσότερο νάτριο και κορεσμένα λιπαρά, τα οποία έχουν ισχυρή σχέση με τον κίνδυνο νεφρικών παθήσεων.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να διασαφηνιστεί ότι ο κίνδυνος για πέτρες στα νεφρά δεν αποδίδεται μόνο στα συμπληρώματα πρωτεΐνης, αλλά σε μια συνολική υπερπρόσληψη πρωτεΐνης από διάφορες διατροφικές πηγές.

Επομένως, συμπεραίνουμε ότι στον υγιή πληθυσμό η πρόσληψη πρωτεΐνης από διατροφικές πηγές ή από υψηλής ποιότητας συμπληρώματα, στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, δεν απειλεί την υγεία των νεφρών. Είναι σημαντικό να εστιάσουμε στους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης νεφρικών δυσλειτουργιών, να ακολουθούμε έναν δραστήριο τρόπο ζωής και να τρεφόμαστε σύμφωνα με τα πρότυπα της Μεσογειακής Διατροφής, διατηρώντας ένα υγιές σωματικό βάρος.

ΠΗΓΕΣ

António, J., Ellerbroek, A., Silver, T., Vargas, L., Tamayo, A., Buehn, R., & Peacock, C. A. (2016). A high protein diet has no harmful effects: A One-Year crossover study in Resistance-Trained males. Journal of Nutrition and Metabolism, 2016, 1–5. https://doi.org/10.1155/2016/9104792

Gannon, M. C., & Nuttall, F. Q. (2004). Effect of a High-Protein, Low-Carbohydrate diet on blood glucose control in people with type 2 diabetes. Diabetes, 53(9), 2375–2382. https://doi.org/10.2337/diabetes.53.9.2375

Key benefits of plant proteins in your kidney-friendly food plan. (2023, November 10). American Kidney Fund. https://www.kidneyfund.org/article/key-benefits-plant-proteins-your-kidney-friendly-food-plan

Knight, E. L., Stampfer, M. J., Hankinson, S. E., Spiegelman, D., & Curhan, G. C. (2003). The Impact of Protein Intake on Renal Function Decline in Women with Normal Renal Function or Mild Renal Insufficiency. Annals of Internal Medicine, 138(6), 460. https://doi.org/10.7326/0003-4819-138-6-200303180-00009

Levey, A. S., Adler, S. G., Caggiula, A. W., England, B. K., Greene, T., Hunsicker, L. G., Kusek, J. W., Rogers, N. L., & Teschan, P. E. (1996). Effects of dietary protein restriction on the progression of advanced renal disease in the modification of diet in renal disease study. American Journal of Kidney Diseases, 27(5), 652–663. https://doi.org/10.1016/s0272-6386(96)90099-2