Της Φλώρας Γιατρά, Βιοχημικού – Διατροφολόγου
Η πρωτεΐνη είναι ένα από τα πιο σημαντικά θρεπτικά συστατικά για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία και την επισκευή των κυττάρων και των ιστών. Παράλληλα, τα βαρέα μέταλλα είναι ουσίες που εμφανίζονται φυσικά στη φύση, αλλά λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, συχνά βρίσκονται σε αυξημένες συγκεντρώσεις στο περιβάλλον και τα τρόφιμα, θέτοντας σοβαρούς κινδύνους για την υγεία.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ;
Τα βαρέα μέταλλα είναι μια ομάδα μετάλλων που χαρακτηρίζονται από την υψηλή τους πυκνότητα και συνήθως είναι τοξικά ή βλαβερά για τον άνθρωπο σε υψηλές συγκεντρώσεις. Ορισμένα από τα πιο κοινά βαρέα μέταλλα περιλαμβάνουν τον μόλυβδο (Pb), το αρσενικό (As), το κάδμιο (Cd), καθώς και τον υδράργυρο (Hg).
ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΙ ΤΑ ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ;
Τα βαρέα μέταλλα μπορεί να βρεθούν σε πολλές τροφές λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος, της χρήσης χημικών ουσιών στη γεωργία και της μόλυνσης του νερού. Συγκεκριμένα, τα βαρέα μέταλλα συναντώνται σε:
- Ψάρια και θαλασσινά: Ορισμένα ψάρια, όπως ο τόνος και ο σολομός, μπορεί να περιέχουν υδράργυρο, κυρίως λόγω της ρύπανσης στους ωκεανούς και τις θάλασσες.
- Ορυκτά και λαχανικά: Στη σύγχρονη γεωργία, τα βαρέα μέταλλα μπορεί να συσσωρεύονται στα φυτά μέσω των μολυσμένων εδαφών και του νερού ποτίσματος. Τα λαχανικά με ρίζες είναι πιο ευάλωτα στη συσσώρευση βαρέων μετάλλων.
- Αγροτικά προϊόντα: Η χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων μπορεί να οδηγήσει στη συσσώρευση βαρέων μετάλλων, όπως το αρσενικό και το κάδμιο, σε προϊόντα όπως το ρύζι και τα δημητριακά.
- Πόσιμο νερό: Το νερό που προέρχεται από μολυσμένες πηγές μπορεί να περιέχει βαρέα μέταλλα, όπως το αρσενικό, που μπορεί να εισέλθει στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της κατανάλωσης.
ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΤΑ ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ;
Τα βαρέα μέταλλα σε αυξημένες ποσότητες είναι επικίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου, κυρίως λόγω της τοξικότητάς τους. Η συσσώρευσή τους στον οργανισμό μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα υγείας. Συγκεκριμένα:
- Μόλυβδος: Η έκθεση σε μόλυβδο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο
νευρικό σύστημα, ιδιαίτερα στα παιδιά, και να επηρεάσει τη νοητική ανάπτυξη και την
ικανότητα μάθησης. - Υδράργυρος: Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα υδραργύρου μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες στο νευρικό σύστημα, στα νεφρά και στην καρδιά.
- Αρσενικό: Το αρσενικό σε υψηλές δόσεις μπορεί να είναι καρκινογόνο, επηρεάζοντας αρνητικά τη λειτουργία του δέρματος, των πνευμόνων και άλλων οργάνων, ενώ μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβες στα νεφρά και στο συκώτι.
- Κάδμιο: Το κάδμιο συσσωρεύεται στους νεφρούς και μπορεί να προκαλέσει
νεφρική ανεπάρκεια, ενώ επίσης σχετίζεται με βλάβες στους πνεύμονες και τα οστά.
ΕΧΕΙ Η ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ;
Η πρωτεΐνη από μόνη της δεν περιέχει βαρέα μέταλλα. Ωστόσο, η πηγή της πρωτεΐνης μπορεί να επηρεάσει την παρουσία βαρέων μετάλλων. Για παράδειγμα, οι πρωτεΐνες που προέρχονται από ζωικά προϊόντα ή θαλασσινά μπορεί να περιέχουν βαρέα μέταλλα, όπως υδράργυρο και κάδμιο, αν τα ζώα ή τα ψάρια αυτά εκτίθενται σε ρυπασμένα περιβάλλοντα.
Επιπλέον, οι φυτικές πρωτεΐνες, αν και γενικά λιγότερο επιρρεπείς στη συσσώρευση
βαρέων μετάλλων σε σύγκριση με τις ζωικές, δεν είναι εντελώς απαλλαγμένες από τον
κίνδυνο. Τα φυτά που αναπτύσσονται σε μολυσμένα εδάφη ή νερό μπορεί να
απορροφήσουν βαρέα μέταλλα.
ΟΙ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ AMINO ANIMO ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ;
Όλα τα φυτικά προϊόντα, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και οι πρωτεΐνες, προέρχονται και αναπτύσσονται στο χώμα, το οποίο μπορεί να περιέχει ίχνη βαρέων μετάλλων. Ωστόσο, κατά τη διαδικασία παραγωγής των συγκεκριμένων πρωτεϊνών, πραγματοποιούνται επιπρόσθετοι μικροβιακοί και βακτηριακοί έλεγχοι, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων για βαρέα μέταλλα, ώστε όλα τα προϊόντα να πληρούν τις αυστηρότερες προδιαγραφές.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Επομένως, τα βαρέα μέταλλα μπορούν να συσσωρευτούν σε ορισμένες πηγές πρωτεΐνης, ιδιαίτερα σε θαλασσινά και ζωικά προϊόντα, επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία μακροπρόθεσμα. Η ενημερωμένη επιλογή τροφίμων, η ποικιλία στη διατροφή και η επιλογή αξιόπιστων προμηθευτών μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο έκθεσης σε τοξικά βαρέα μέταλλα. Με τη σωστή ισορροπία, μπορούμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη
της πρωτεΐνης χωρίς να επιβαρύνουμε τον οργανισμό μας με επιβλαβείς ουσίες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
European Food Safety Authority (EFSA), “Scientific Opinion on the Risk to Human
Health of the Presence of Arsenic in Food.”
United States Environmental Protection Agency (EPA), “Mercury in Fish and Shellfish.”
National Institutes of Health (NIH), “Lead Toxicity.”
World Health Organization (WHO), “Heavy Metals.”